Przepisy prawne

Od czasu wejścia Polski do Unii Europejskiej, tj. od dnia 1 maja 2004 r., nastąpiły fundamentalne zmiany dla przedsiębiorców prowadzących gospodarczą działalność transportową. Rozwój swobody prowadzenia działalności gospodarczej związany z wejściem w życie ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej zapoczątkował szereg bardzo istotnych zmian prawnych i organizacyjnych w dotychczas funkcjonujących przedsiębiorstwach. Stopniowo uszczegóławiane były zasady wykonywania transportu drogowego zarówno w ustawodawstwie krajowym, jak i unijnym. Obowiązujący system prawny związany z prowadzeniem działalności w branży transportowej jest dość skomplikowany, a zapoznanie się z niekiedy bardzo obszernymi aktami prawnymi wymaga wiele czasu i wysiłku. W cyklu artykułów zostaną przedstawione najważniejsze i decydujące przepisy prawne, które są związane z zarządzaniem przedsiębiorstwem transportowym i spedycyjnym. Mają one obecnie decydujący wpływ na prawidłowy przebieg procesu planowania drogowej operacji transportowej związanej z transportem rzeczy oraz decydują o optymalizacji i ryzyku prowadzenia przedsiębiorstwa transportowego. Artykuł składa się z sześciu części. Wszystkie części omawiają szczegółowo poszczególne wspólnotowe i krajowe przepisy prawne związane w sposób bezpośredni i pośredni z elementami potrzebnymi i związanymi z procesem przewozowym rzeczy ( ładunków ). Zostały w nich zawarte wszelkie obecne informacje prawne dotyczące przybliżenia obowiązujących zasad przewozu drogowego rzeczy oraz warunki, jakie musi spełniać przedsiębiorstwo usługowe wykonując tego rodzaju przewóz i działalność gospodarczą. Celem artykułów jest przedstawienie analizy podstawowych wspólnotowych przepisów prawnych związanych z zagadnieniami przewozu rzeczy. Pierwszy artykuł przedstawia sytuację polskich przedsiębiorców w obszarze zaistniałej nowej sytuacji polityki transportowej Unii Europejskiej po 2011 roku., oraz wymienia najważniejsze przepisy prawne w tym obszarze. Obecnie sprawny transport warunkuje wzrost gospodarczy, a jego dysfunkcja ten rozwój blokuje.

Wszelkie kwestie prawne odnoszące się do przewozu drogowego na terenie Polski, znalazły swoje uregulowanie w ramach ustawy o transporcie drogowym ( Ustawa o Transporcie Drogowym z dnia 6 września 2001 r. (Dz. U. z 2016 r., poz. 1907, z późn. zm.), która weszła w życie z dniem 6 września 2001 roku i do chwili obecnej, była wielokrotnie modyfikowana. Kilkanaście zmian w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym implementujące od 2013 roku do polskiego systemu prawnego przepisy unijne dotyczące transportu, tj. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009, nr 1072/2009 oraz nr 1073/2009, wprowadziły nowe rozwiązania w zakresie udzielania i cofania uprawnień oraz kontrolowania przedsiębiorstw transportowych. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na obecną definicję pojęcia „przewozu drogowego” która odnosi się nie tylko do transportu drogowego, ale również niezarobkowego przewozu drogowego, który określany jest jako przewóz na potrzeby własne. Różnica pomiędzy nimi jest taka, że w pierwszym przypadku mamy do czynienia z usługą, podczas, gdy w drugim z działalnością pomocniczą, która jest realizowana w odniesieniu do głównej działalności gospodarczej danego przedsiębiorstwa. Do przewozów wykorzystywane są pojazdy samochodowego, które prowadzi bądź przedsiębiorca bądź jego pracownicy. Jeżeli chodzi o powyższe przewozy w ramach omawianego aktu prawnego, to należy zaznaczyć, że mamy do czynienia z regulacjami, które odnoszą się nie tylko do ruchu krajowego, ale również międzynarodowego. By możliwe było jednak wykonywanie przewozów, konieczne jest posiadanie odpowiednich uprawnień.

Charakterystyka przepisów wspólnotowych

Funkcjonowanie wspólnego rynku transportowego uwarunkowane jest ustanowieniem jednolitego rynku europejskiego. Zintegrowanie zasad i liberalizacja przepisów nastąpiły pod koniec lat dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku, przy czym wynikające z tego tytułu osiągnięcia przyniosły wymierne i zauważalne korzyści w obszarze przewozu pasażerskiego i przewozu towarowego, do których należy rozwój: poszczególnych gałęzi transportowych, niższe ceny usług przewozowych przy wyższej ich jakości, mobilność Europejczyków i intensywna wymiana handlowa pomiędzy przedsiębiorcami.

Za główne cele wspólnej polityki transportowej, jakie postawiła przed sobą wspólnota państw, to:

1. liberalizacja warunków transportu międzynarodowego między państwami członkowskimi;
2. zwiększenie bezpieczeństwa we wszystkich gałęziach transportu;
3. poprawa jakości przewozów poprzez rozwój zintegrowanego systemu połączeń z wykorzystaniem najnowocześniejszych technologii;
4. lepsza ochrona środowiska przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez transport;
5. wspólne normy pracy i jednolite warunki zatrudnienia dla pracowników gałęzi transportowej;
6. zwiększenie spójności gospodarczej Unii Europejskiej poprzez stworzenie transeuropejskiej sieci transportowej;
7. ułatwienie wspólnotowym przedsiębiorcom dostępu do rynków zagranicznych.

Obecnie przewozy transportowe na terenie Wspólnoty Europejskiej w stosunku do przewoźnika drogowego regulowane są głównie poprzez następujące przepisy prawne:^[1]

1. ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (WE) NR 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r. ustanawiające wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego i uchylające dyrektywę Rady 96/26/WE Rozporządzenie 1072/2009 – Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) z dnia 21 października 2009 r. dotyczące wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych.
2. ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (WE) NR 1072/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczące wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych.
3. Rozporządzenie 165/2014 - Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 165/2014 z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym i uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego.^[2]
4. Rozporządzenie 561/2006 - Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady - z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85.
5. Rozporządzenie 2016/403 - Rozporządzenie Komisji (UE) 2016/403 z dnia 18 marca 2016 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 w odniesieniu do klasyfikacji poważnych naruszeń przepisów unijnych, które mogą prowadzić do utraty dobrej reputacji przez przewoźnika drogowego, oraz zmieniające załącznik III do dyrektywy 2006/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady.

Od 4 grudnia 2011 roku weszły w życie nowe unijne przepisy prawne, w sposób istotny zmieniające organizację pracy przedsiębiorstw transportowych. Do najważniejszych zmian prawnych należy zaliczyć m.in.. dwa Rozporządzenia Unijne opublikowane 14 listopada 2009 r. w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej( Dz.Urz.UE.L.2009.300.51) data wydania 04.12.2009 r., regulujące nowe zasady wykonywanie transportu drogowego w Europie. Są to:

• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r. ustanawiające wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego i uchylające dyrektywę Rady 96/26/WE (Dz.U.UE.L.2009.300.51);
• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczące wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych (Dz.U.UE.L.2009.300.72);

Regulacje zawarte w tych aktach prawnych są stosowane od dnia 4 grudnia 2011 r. w każdym państwie członkowskim. Ogromna skala zmian zwłaszcza dla nowo powstających podmiotów na rynku oraz wymagania stawiane państwom członkowskim w zakresie ujednolicenia przepisów krajowych z materią zawartą w pakiecie rozporządzeń, wymusił na polskim prawodawstwie dostosowanie polskiego porządku prawnego do przepisów wspólnotowych. Nastąpiło to poprzez nowelizacje ustawy o transporcie drogowym w 2013 roku. Nowelizacją ustawy o transporcie drogowym, tj. ustawą z dnia 5 kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz ustawy o czasie pracy kierowców (Dz. U. z 2013 r., poz. 567), z dniem 15 sierpnia 2013 r. wdrożono unijny pakiet rozporządzeń do ustawodawstwa krajowego. Począwszy od tej daty właściwe organy, po sprawdzeniu spełnienia wymagań w stosunku do przewoźników zaczęły wydawać zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego zamiast licencji na wykonywanie krajowego, czy międzynarodowego transportu drogowego rzeczy. Jednocześnie, zgodnie z art. 5 ust. 9 tej nowelizacji, przedsiębiorcę posiadającego licencję na wykonywanie krajowego transportu drogowego osób, licencję na wykonywanie krajowego transportu drogowego rzeczy, licencję na wykonywanie międzynarodowego zarobkowego przewozu osób autokarem lub autobusem, licencję na wykonywanie międzynarodowego zarobkowego przewozu rzeczy lub licencję wydaną na podstawie art. 4 ust. 1 albo art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 14 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym uznano, za posiadających zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. Od 4 grudnia 2011 roku polskie przedsiębiorstwa transportowe zostały zmuszone prawnie do zatrudnienia lub wyznaczenia osoby prawnej lub fizycznej na stanowisko zarządzającego operacjami transportowymi (zarządzający transportem). Jest to wymóg powyższych rozporządzeń unijnych. W drugiej części artykułu zostanie przedstawiona charakterystyka zunifikowanego pakietu rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) obowiązujące od dnia 04.12.2011 roku.

Przypisy

1. Starkowski D., Bienczak K., Zwierzycki W., Samochodowy transport krajowy i międzynarodowy, Przepisy w transporcie drogowym Tom VI, wyd. 2, Platinum Oil, Poznań 2017. str 135 ( w druku )
2. Starkowski D., Bienczak K., Zwierzycki W., Samochodowy transport krajowy i międzynarodowy, Przepisy w transporcie drogowym Tom VI, wyd. 2, Platinum Oil, Poznań 2017. str 135 ( w druku )